گزارش تکاندهنده یک نهاد حقوقبشری از وضعیت بازداشتگاهها در ارومیه، سنندج و کرمانشاه
- این گزارش به محل، وضعیت نگهداری، شیوههای بازجوییها و شکنجه زندانیان سیاسی در این بازداشتگاههای امنیتی و مخفی پرداخته است
«شبکه حقوقبشر کردستان»، گزارشی از بازداشتگاههای مخفی نهادهای امنیتی در شهرهای ارومیه، سنندج و کرمانشاه را در راستای جلب توجه نهادهای بینالمللی حقوق بشری به وضعیت بازداشتگاههای مخفی دو نهاد امنیتی، وزارت اطلاعات ایران و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران، در کردستان منتشر کرده است.
در این گزارش به محل وضعیت نگهداری، شیوههای بازجویی و شکنجه زندانیان سیاسی در بازداشتگاههای امنیتی و مخفی پرداخته شده و این اطلاعات در گفتوگو با شماری از کنشگران بازداشتی تهیه شده است.
قسمت عمده اطلاعاتی که در این گزارش منتشر شده از مشاهدات عینی این افراد به دست آمده است.
این گزارش نشان میدهد که نیروهای امنیتی برای پروندهسازی علیه متهمان بازداشت شده، دست به اعمال رفتارهای «غیر انسانی» و «فراقانونی» میزنند، خصوصا در پرونده های حساس مرتبط با اتهامهای سیاسی، امنیتی و جاسوسی که همه این موارد به تحریر درآمده است.
بهکارگیری انواع روشهای شکنجه
شکنجه زندانیان که از روشهای اصلی نیروهای امنیتی ایران برای بازجویی است، در قسمتهایی از این گزارش نیز، در خصوص بازداشتگاه اداره اطلاعات کرمانشاه به نقل از زینب جلالیان، زندانی سیاسی آمده است: «یکی از بازجوهایم بعد از ناکامی در اخذ اعترافات ساختگی اعلام کرد که میخواهد من را صیغه کند. به همین خاطر به زور تلاش میکرد انگشتری را بر روی یکی از انگشتانم بیاندازد. من هم جهت جلوگیری از این کار مجبور شدم با لگد به وی ضربهای بزنم که این سبب شد که چند نفری که در آنجا حاضر بودند به من حمله کنند و تا حد بیهوشی من را مورد ضرب و شتم قرار بدهند.»
زینب جلالیان در ادامه میافزاید که چندین بار به زیرزمین منتقل شده و در حالی که بر روی تحت خوابانده شده است برای ساعتها از سوی بازجویان با کابل به کف پاهایش شلاق زده شده است. شدت این شلاقها به حدی بوده است که بارها بیهوش به داخل سلول بازگردانده شده است.
همچنین برای بازداشتیهای مرد نیز گزارشهایی از نشاندن زندانی به روی صندلی دارای سوراخ بوده که از طریق آن، وزنههای سنگینی را به بیضه بازداشتشدگان وصل میکردند.
همچنین این نشان میدهد که در بازداشتگاهها استفاده از شوکر برقی و ضربه زدن به بخشهای حساس بدن همچون بیضهها نیز رایج است.
دیگر موارد رایج شکنجه در بازداشتگاهها، آویزان کردن فرد بازداشت شده به سقف برای چندین ساعت است و این درحالی بوده است که دستهای فرد به صورت کاملا کشیده و به سقف بسته شده است و تنها سر انگشتان پاهای فرد به کف زمین میرسد.
اخذ تست بکارت و تجاوز به زنان
دو نفر از زنان بازداشتشده به شبکه حقوق بشر کردستان گفتهاند که در مدت بازداشت تحت فشار بازجویان از سوی یک پزشک مورد تست بکارت قرار گرفتهاند. یک زن جوان دیگر نیز که چند سال پیش به اتهام جاسوسی برای یک نهاد اطلاعاتی وابسته به یکی از احزاب موجود در اقلیم کردستان بازداشت شده بود در گفتوگو با شبکه حقوق بشر کردستان اعلام کرده که طی چندین ماه از سوی یک روحانی در این بازداشتگاه مورد «تجاوز» قرار گرفته است.
این زن جوان در ادامه اظهارات خود گفته است که «بعد از یک هفته بازداشت، روزی دو نفر از بازجویان به داخل سلولم آمدند و اقدام به بستن دست و پایم کردند. بعدا از طریق سرنگ اقدام به ترزیق ماده مخدر به من کردند. این اقدام آنها ابتدا از سوی من با مقاومت همراه بود ولی بعد از چند هفته دیگر مقاومتی از خود نشان نمیدادم. روزی بعد از ترزیق سرنگ در حالی که چشم بند داشتم متوجه حضور شخص جدیدی در سلول شدم. بعد از احوالپرسی، متوجه شدم که کاملا خود را به من چسبانده است تا حدی که صدای نفس کشیدن وی را روی گردنم احساس میکردم. لحظه به لحظه زجر میکشیدم اما چون دست و پایم بسته بود غیر از فریاد کشیدن هیچ کاری نمیتوانستم بکنم. به زور لباسهایم را در آورد و به من تجاوز کرد.»
این زن که هماکنون به دلیل فشارهای امنیتی از ایران خارج شده در ادامه افزود که از زیر چشم بند تنها چیزی که از فرد متجاوز دیده این بوده است که این فرد لباس مخصوص روحانیت به تن داشته است. تجاوز به این زن بازداشت شده توسط این فرد روحانی به مدت دو ماه ادامه داشته است.
در این گزارش به اظهارات رویا طلوعی، فعال مدنی کُرد که هماکنون ساکن آمریکاست نیز اشاره شده است. او که در سال 1384 توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد در گفتوگو با یکی روزنامههای آمریکا اعلام کرده بود که در زمان بازداشت در این بازداشتگاه مورد تجاوز قرار گرفته است.
همچنین یک زندانی سیاسی دیگر اعلام کرده است که شکنجه محدود به خود بازداشتیها نبوده و بازجویان امنیتی برای فشار به آنها، اقدام به بازداشت خانواده فرد به خصوص همسر متهم میکنند.
در این ارتباط، او گفته است: «بعد از ناکامی بازجوها در جهت اخذ اعتراف از من، تلاش شد با ایجاد فشار روحی و روانی من را وادار به اعتراف کنند. در نتیجه، با بازداشت همسرم و آوردن وی به بازداشتگاه من را تحت فشار گذاشتند که در صورت عدم همکاری به همسرم تجاوز خواهند کرد.» تعدادی دیگر از بازداشت شدگان نیز سوءاستفاده از دیگر اعضای خانواده خصوصا خواهر، مادر و برادر را جهت اخذ اعترافات اجباری از خود را مورد تایید قرار دادهاند.
جان باختن متهمان زیر شکنجه
در قسمتی از این گزارش به بازداشتگاه اطلاعات سنندج اشاره شده که رفتار و شکنجه بازجویان در طول چند سال گذشته، منجر به مرگ دستکم دو تن از متهمان شده است.
از جمله این افراد، ابراهیم لطفاللهی فعال دانشجویی کُرد است که در 16 دی 1386 توسط نیروهای امنیتی بازداشت و پس از 9 روز جسد او توسط نیروهای امنیتی به صورت شبانه در گورستان شهر سنندج دفن شد.
هرچند که مسئولان وقت اداره اطلاعات سنندج دلیل مرگ او را خودکشی اعلام کردند اما خانواده و کنشگران حقوق بشر با مشکوک اعلام کردن مرگ وی، کشته شدن او را تحت شکنجه اعلام کردند. از طرفی، دفن ناگهانی او حتی بدون اطلاع خانواده از دلایلی عنوان شده که ادعای فعالین مدنی و حقوق بشری را اثبات میکرد.
همچنین این گزارش به یک جوان دیگر سنندجی به نام «سارو قهرمانی» اشاره کرده که در جریان اعتراضات سراسری دی 1396 در سنندج بازداشت شده بود، اما جسد او پس از 11 روز به خانوادهاش تحویل داده شده است. مادر سارو قهرمانی که موفق به دیدن جسد فرزند خود شده بود در گفتگو با بستگان خود اعلام کرده که آثار ضرب و جرح بر بدن فرزندش کاملا مشهود بوده است.
گزارشهای تکاندهندهای از وضعیت زندانهای ایران و شکنجهشدن زندانیان، همواره توسط نهادها و فعالان حقوق بشری منتشر میشوند، هرچند مقامات ایران ضمن رد این گزارشها، مدعی رعایت حقوق زندانیان هستند.
اخیرا گروه سایبری «عدالت علی»، با انتشار ویدیو و تصاویری اعلام کرد که دوربینهای مدار بسته زندان اوین را هک کرده است. پس از آن روزانه ویدئوها و تصاویر دیگری توسط این گروه منتشر شد. در این ویدئوها خشونت و رفتار ناشایست با زندانیان از جمله کتک زدن و برهنه کردن آنها مورد انتقاد کنشگران و نهادهای حقوق بشری قرار گرفت