هزينه كلان ايران براى برنامه هسته‌اى؛ ارزيابى منابع مختلف
- توضیحات
- تاریخ ایجاد در جمعه, 22 اسفند 1399 10:06
در حالی که علی اکبر صالحی دستیار رئیس‌جمهوری ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی، پنجشنبه 11 مارس تأکید کرد که بودجه کل سازمان انرژی اتمی ایران طی 30 سال گذشته، 6.5 تا 7 میلیارد دلار یعنی 250 میلیون دلار در سال بوده است، محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری پیشین در 11 مه 2018 فاش کرده بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بیش از 30 میلیارد دلار برای کشور هزینه دربر داشته است. این در حالی است که به گفته علی رضا نامور حقیقی استاد دانشگاه در کانادا، اقدامات هسته‌ای برای کشورش، 2000 میلیارد دلار تمام شده است.
صالحی: پروژه هسته‌ای برای ما 7 میلیارد دلار هزینه داشته است
«ایرنا» به نقل از صالحی نوشت: «کل بودجه سازمان انرژی اتمی ایران طی 30 سال گذشته بین 6.5 تا 7 میلیارد دلار بود یعنی حدود 250 میلیون دلار در سال.» او افزود: «نیروگاه هسته‌ای بوشهر اکنون 5 میلیارد دلار ارزش دارد و سالانه 700 میلیون دلار ارزش افزوده تولید می‌کند، در حالی که بودجه سازمان در حال حاضر حدود 20 میلیون دلار است.»
اپوزیسیون ایران تا پیش از امضای برجام بر این باور بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه دارد، به ویژه فعالیت‌های مخفی که منجر به تحریم‌های بین‌المللی قبل از امضای برجام شد و صدها میلیارد دلار زیان را به اقتصاد ایران وارد ساخت.
محمد سعیدی دستیار پیشین رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی ایران، در زمستان سال 2014 ادعا کرد که فعالیت‌های هسته‌ای، تنها 2 میلیارد دلار هزینه داشته است.
تاکید احمدی‌نژاد بر 30 میلیارد دلار هزینه هسته‌ای
اندکی پس از خروج ایالات متحده از برجام در 8 مه 2018، محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری پیشین ایران و عضو کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، یادداشتی را درباره خروج آمریکا از برجام منتشر کرد که در آن آمده بود: «تأسیسات هسته‌ای به ارزش 30 میلیارد دلار، متوقف و یا لغو شده است.» در این یادداشت برای اولین بار رقم هنگفت هزینه‌های هسته‌ای ایران اعلام گردید.
اما پیشتر، در نوامبر 2013، برخی از مقامات امنیتی اسرائیل به «خبرگزاری فرانسه» گفته بودند كه ایران، 40 میلیارد دلار برای ساخت و نگهداری تأسیسات هسته‌ای خود هزینه كرده است.
همه این اعداد و ارقام مربوط به جنبه‌های فنی برنامه هسته‌ای ایران است که پیش از امضای برجام هزینه شده است. «بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی» و «اتحادیه دانش پژوهان آمریکا» در سال 2013 گزارش دادند که ایران به دلیل کاهش درآمد نفتی و سرمایه گذاری‌های خارجی، بیش از 100 میلیارد دلار زیان کرده است.
ارزیابی منابع اسرائیلی
منابع اسرائیلی در نوامبر 2013 گفتند که زیان ناشی از این تحریم‌ها برای ایران، بالغ بر 130 میلیارد دلار است. گزارش‌ها مربوط به هزینه گزاف تحریم‌ها صرفاً، برآورد خارجی نیست. در گزارشی که در 15 دسامبر 2017 در روزنامه فارسی زبان «دنیای اقتصاد» منتشر شد، آمده است که تشدید تحریم‌ها و از دست رفتن بازارهای خارجی، در مجموع حدود 400 میلیارد دلار زیان به صنعت نفت، گاز و پتروشیمی وارد ساخته است.»
گزارشی که در هفته نامه فارسی زبان «صدا» در مارس 2016 منتشر شد، به خسارات ناشی از کاهش صادرات و واردات، به ویژه کاهش فروش نفت اشاره کرده و به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «این تحریم‌ها، 150 میلیون دلار در روز برای ما هزینه اضافی دارد ... كه معادل یارانه برای حدود 12 میلیون نفر در ماه است.»
در همین راستا، روحانی در دسامبر 2019 گفت: «اگر جنگ اقتصادی علیه ما نبود، ما از سال 2016 تا امروز 200 میلیارد دلار منابع اضافی به دست می آوردیم. اگر هیچ تحریمی در کار نبود و با وجود کمبود فروش نفت، ما سال گذشته می توانستیم 50 میلیارد دلار و امسال نیز 50 میلیارد دلار درآمد داشته باشیم.»
مقامات ایرانی از انتشار آمار فروش نفت خودداری می‌کنند، اما برآوردها حاکی از آن است که صادرات نفت ایران در آوریل 2018 کمتر از 300 هزاربشکه در روز بوده و از آن تاریخ به بعد، حجم صادرات نفت همچنان رو به کاهش است.
این درحالی است صادرات نفت ایران پیش از خروج آمریکا از برجام، به 2.5 میلیون بشکه در روز رسیده بود.
از سوی دیگر علی رضا نامور حقیقی استاد دانشگاه تورنتو و تحلیلگر سیاسی مقیم کانادا، در نوامبر سال 2020 به انصاف نیوز گفت که «سیاست غنی سازی اورانیوم از سال 1999 در ایران دنبال شد، به ویژه هنگامی که ایران درمعرض تحریم مالی ایران در سال 2002 قرار گرفت که به تدریج، شامل دیگر بخش‌ها نیز شد. طبق محاسبات بسیار خوش بینانه من ، این تحریم‌ها حدود 2000 میلیارد دلار برای ایران هزینه برداشت از جمله محروم کردن ما از فروش روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت و جلوگیری از فروش گاز ... ما سالانه بین 20 تا 30 میلیارد دلار زیان کرده و مبادرت به خرید کالا از خارج 20 تا 25٪ گران تر نموده و امکان صادرات را از هم دست دادیم.»